دکتر نجفقلی حبیبی نسبت به گسترش فسادهای اقتصادی در دستگاههای مدیریتی کشور و افول عدالت اجتماعی در سطح جامعه انتقاد دارد و میگوید: یکی از مهمترین ویژگیهای دولت دفاع مقدس صداقت و حفظ عدالت اجتماعی بود و به همین دلیل مردم به دولتمردان خود اعتماد داشتند و پا به پای آنها در برابر مشکلات مقاومت کردند، امروز در کشوری با این همه فقیر و نیازمند قشری با افتخار ماشینهای میلیاردی سوار میشوند به همین دلیل دیدی به وجود آمد که اداره کشور در دست ثروتمندان باشد و آنها نور چشمی مملکت شدند. این در حالی است که دولتمردان ابتدای انقلاب هیچ گاه این چنین نبودند.
عضو شورای بازنگری قانون اساسی اگرچه برای اوضاع فعلی کشور نگران هست، اما همچنان به آینده انقلاب خوشبین است و اظهار میکند: در مجموع کشور ما ایران از جهات زیادی پیشرفته است و اگر در حوزه عدالت اجتماعی فعالتر شویم و حکومت اسلامی حاکمیت اسلام را پیاده کند، مشکلی نخواهیم داشت؛ اگر فقط رشوه و پارتی بازی را به طور کامل ممنوع کنیم تحولی اساسی صورت میگیرد.
دکتر نجفقلی حبیبی در گفت وگو با شفقنا، در بررسی عملکرد دولتهای پس از انقلاب، ابتدا به این موضوع اشاره کرد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) همه کوشش خود را بکار برد تا نظام جدید بر اساس موازین حقوقی مقبول شکل بگیرد و در کمتر از دوماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی رفراندوم سراسری برای تعیین نوع حکومت انجام داد که در نتیجه آن جمهوری اسلامی به عنوان نظام سیاسی ایران پس از انقلاب با رأی قاطع ملت ایران پذیرفته شد.
پس از چندی مجدداً برای تعیین نمایندگان ملت به منظور تدوین قانون اساسی انتخابات سراسری انجام شد و مجددا پس از تدوین قانون اساسی در یک انتخابات سراسری در تاریخ ۱۲ آذر ماه ۱۳۵۸ یعنی حدود ۱۰ ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی به تصویب ملت رسید و پس از آن به انتخاب رییس جمهور و تشکیل دولت اقدام شد چندی بعد جنگ تحمیلی آغاز شد و تا ۱۳۶۸ طول کشید در این مدت تقریبا ده سال سه بار انتخابات برای انتخاب رییس جمهور انجام شد و دولتهای مختلف تشکیل شد در این دوره بیشترین مسؤولیت به عهده نخست وزیر بود تا در انتخابات ۱۳۶۸ مصوبات شورای بازنگری قانون اساسی به رای ملت گذاشته شد و به موجب آن پست نخست وزیری حذف شد و مسؤولیت دولت به رییس جمهور سپرده شد. بیشترین مسؤولیت دولت در زمان ریاست جمهوری آیت الله خامنهای به عهده مهندس موسوی نخست وزیر بود.
دکتر حبیبی پس از آن نقاط قوت و ضعف دولت را در دوران دفاع مقدس بیان کرد و اظهار داشت: در آن زمان انقلاب نوپای ما مورد تهاجم قدرتهای بزرگ قرار گرفت و اصولاً کشورهای قدرتمندی که معمولاً با انقلابهایی که مطابق خواست آنها شکل نگرفته باشد، مخالف هستند در ابتدای راه جنگی را به انقلابها تحمیل میکنند. در این موقع به لحاظ موقعیت ایران در منطقه خاورمیانه که منطقهای نفتی است و اقتصاد جهانی به اینجا وابسته است و جهان اسلام که بزرگترین منطقه سیاسی و اقتصادی جهان است و منطقه وسیعی از چین به این سو را شامل میشود و آبهای بین المللی و معادن و ذخایر فراوان و مجموعهای تمدنی که باعث میشود این منطقه حوزه قدرتمندی باشد؛ لذا بعد از انقلاب قدرتهای جهانی سعی کردند جلوی موفقیت انقلاب را بگیرند، چون نمیخواستند انقلاب اسلامی ایران الگوهای روشنی را در معرض دید جهانی و به خصوص کشورهای منطقه قرار دهد و به علاوه از منافعی که قبلا داشتند محروم شوند.
وی ادامه داد: دشمنان مجاهدین خلق را تقویت کردند و ترورها راه افتاد و اتفاقات سختی در ایران رخ داد. نیروهای انسانی کارآمد مؤمن به انقلاب که طی چندین سال مبارزه رشد کرده بودند به طرق مختلفی از دست رفتند. عدهای در جنگ و عدهای در ترورها از بین ما رفتند. در پرتو راهنماییهای حضرت امام خمینی (ره) نیروهایی که از قبل تربیت شده بود و ایمان راستی به انقلاب اسلامی و امام داشتند علی رغم جنگی سخت کشور را نگه داشتند. با ایمان، شجاعت و تدبیر جنگ و کشور را اداره کردند. دولت شهید رجایی با نخست وزیری دکتر باهنر چندان فرصت نیافت تا کار بزرگ اداره کشور را در آن معرکه عجیب به جایی برساند و دولت مهندس موسوی مسؤولیت دولت را به عهده گرفت. باید نام این دولت را مستضعفین گذاشت؛ مسئولین این دولت شیوه مختلفی را پیش گرفتند تا علی رغم جنگ تحمیلی و تحریمها و کمی درآمد ملی مملکت را اداره کردند. یکی از شیوههای اداره کشور، کوپنی و سهمیهای کردن اقلام مورد نیاز جامعه و بخصوص مستضعفین بود.
در سیاست خارجی تجارت خارجی را در دست دولت نگه داشتند تا بتوانند از آن طریق سهمیه بندی را اجرا کنند و به طبقات مستضعفی که اصولاً اداره جنگ بر عهده آنها بود، رسیدگی شود. اغلب کسانی که امروز خانه دارند از همان دوره و با سهمیه بندیهای زمین توسط دولت صاحب خانه شده اند. مردم صداقت کاملی در میان مجریان و دولت دیده بودند و دولت را از خودشان میدیدند و خود را صاحب انقلاب میدانستند لذا با تمام ظرفیت در خدمت دولت و نظام بودند و توانستند جنگ را با موفقیت به ثمر برسانند. جنگ تحمیلی، تنها جنگی بود که حتی یک وجب از خاک ایران به دست دشمن نیفتاد.
نجفقلی حبیبی یکی از مهمترین ویژگی دولت دفاع مقدس را حفظ عدالت اجتماعی دانست که در دستگاه حاکمیت وجود داشت و گفت: پس از جنگ، همه نیروها به سرعت برای آبادانی ویرانیهای جنگ وارد صحنه شدند. در ایامی دولت مجبور به اندکی گران کردن کالاها شد و امام (ره) در سخنرانی رسمی به دولت توصیه کرد حواسشان را جمع کنند و کالاهایی که مورد نیاز فقرا است، گران نشود. حتی سیگار اشنو که طبقه فقیر جامعه آن را مصرف میکردند به توصیه امام (ره) نباید گران نشد. در آموزش و پرورش و دانشگاه نیز همین کارها صورت گرفت. مردم شهرهای بزرگ امکانات آموزشی داشتند و میتوانستند درس بخوانند و در کنکور پذیرفته شوند.
ولی بچههای مناطق محروم از این امکانات محروم بودند به این ترتیب کشور را منطقه بندی و سهمیه بندی کردند و همین امر سبب شدند بسیاری از بچههای مناطق محروم وارد دانشگاه شوند. آنها بعد از وارد شدن به دانشگاه به خوبی درس خواندند و برای خانوادهها و منطقههای خود عامل رشد شدند. میخواهم بگویم در دوران دولت دفاع مقدس در تمام حوزه ها، عدالت اجتماعی رعایت میشد و به همین دلیل با وجود همه سختیها مردم به شدت به انقلاب دلگرم بودند. پس از باز نگری در قانون اساسی که پست نخست وزیری حذف و مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهور مسئولیت دولت را به عهده گرفتند که همت خود را معطوف به ساختن کشور و ترمیم ویرانیهای ناشی از جنگ گذاشتند و به دولت سازندگی مشهور است.
وی به نقاط قوت و ضعف دولت سازندگی نیز اشاره و خاطرنشان کرد: بعدها کم کم روشهایی در دولتهای بعدی به وجود آمد و گفته شد نباید سختیهایی که مردم در جنگ متحمل شده بودند مجدداً به آنها تحمیل شود و تصمیم به ایجاد گشایشی داشتند و اقتصاد را متحول کردند و برای ساختن کشور از امکانات دیگری استفاده کردند و باب دیگری گشوده شد. اسم این باب تعدیل بود دولت اول آقای مرحوم هاشمی رفسنجانی عقیده داشتند اگرچه در این اقدامات خسارتی به عدهای وارد میشود، اما چارهای نیست و باید تحمل کنیم تا کشور پیشرفت کند البته این ماجرا به اواخر دولت آقای هاشمی نرسید، چون فشارهای زیادی به مردم وارد شد و خود آقای هاشمی منصرف شد.
وی در مورد دولت دوم مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی گفت: دولت دوم ایشان نیز با مشکلات دیگری برخورد کرد. به هر حال با سختیهایی که پیش آمد سازندگی کشور مورد توجه دولت بود.
نجفقلی حبیبی با بیان اینکه دولت بعدی یعنی جناب آقای سید محمد خاتمی به اصلاحات سیاسی و فرهنگی و اجتماعی توجه خاص کرد و البته به هیچ وجه از سامان دادن امور اقتصادی جامعه غفلت نکرد.
دکتر حبیبی تصریح کرد: دولت اصلاحات در حوزه علمی برای دانشهای جدیدی که در دنیا در حال شکل گرفتن بود، تلاش بسیار کرد و امکانات لازم برای راه اندازی را فراهم کرد آن تلاشها و جهتگیریها خوب جواب داد و ما در این رشتههای جدید فاصلهای با دنیا نداریم. سعی کردند به عدالت اجتماعی اهمیت خاص قائل شد و چنان که به اصلاحات اجتماعی.
وی افزود: سپس آقای احمدی نژاد بر سر کار آمد و سعی کرد به نوعی به طبقات فقیر جامعه برسد، ولی شیوههای رسیدگی او خوب نبود و جواب مطلوبی نداد. ابتدا روش پخش کردن پول نقد مطرح شد که این روش جز رفتن پول کلانی از جیب کشور نتیجه چندانی نداد. ظاهر این کار برای افراد بی بضاعت جذابیت داشت، اما بعدها به دلیل تحولات اقتصادی پول از ارزش افتاد و فقط پول سنگینی بود که از خزانه کشور میرفت و مشکل مردم را هم حل نمیکرد. بیشترین تکیه من بر موضوع عدالت اجتماعی است و میخواهم بگویم کدامیک از این دولتها بیشتر در این زمنیه موفق شد. احمدی نژاد با این روحیه آمد، ولی نتوانست عدالت اجتماعی را آنطور که درست است به ثمر برساند، به خصوص که با شیوههای سیاست خارجی دولت او مقدار زیادی تهاجم بین المللی در مورد ایران ایجاد شد و در نتیجه تحریمهایی به کشور تحمیل شد که دست افرادی برای سوء استفاده از اقتصاد ایران باز شد.
دور زدن تحریمها که دولت از کسانی میخواست پایه و زیربنای فسادهای اقتصادی شد. در این قضایا روزنامه ها، خبرنگاران و رسانهها را محدود کردند و در نتیجه تصمیم گیریها در محیطهایی بسته صورت میگرفت و کسی سر در نمیآورد که چه اتفاقاتی رخ داده است و مدتی بعد اخبار اختلاسها افشا میشد؛ و البته هنوز معلوم نیست چه سرمایههایی به هدر رفت و بعد در محاکمات برخی از آن مفسدان اقتصادی گوشههایی از آن فسادها رو شد و هر گز حقیقت روشن نشد.
وی گفت: تحریم و موضوع دور زدن تحریم باب نفوذ سرمایه داری فاسد را به نظام مدیریتی کشور باز کرد و دستگاه مدیرتی کشور از این منظر آسیب فراوانی دید. مدیرانی که باید چشم و گوش ملت در دستگاه باشند یا گرفتار فساد شدند و یا کنار رفتند و افرادی فاسد جای آنها را گرفتند؛ این وضعیت در آن دوره تشدید شد و هنوز هم جامعه از بقایای آن رنج میبد در دوره آقای احمدی نژاد اجازه داد بانکهایی مثل قارچ رشد کنند و هنوز جامعه گرفتار خسارت آنهاست.
وی اظهار کرد: دولت آقای روحانی برسر کار آمد و خواست در این مورد آرام آرام پیش برود تا تزلزلی ایجاد نشود، ولی در این روش موفق نشد و هر چه دولت و دستگاه قضا تصمیم به ورود دارند، موفق نمیشوند. برخی با این افراد همکاری دارند، بازار رشوه میلیاردی است و طمعها را بالا میبرد. در نتیجه فعالیتهای اقتصادی به سمت سرمایه داران فاسد رفته است و آنها با هم رقابت دارند. در مورد طبقات پایین به طرز وحشتناکی شاهد پریشانی بودیم که امروز در بدترین وضعیت خود قرار دارد. امروز اقشاری که خدمات عمومی را به جامعه ارائه میدهند مشکلات زیادی دارند. امروز در کشوری با این همه فقیر و نیازمند قشری با افتخار ماشینهای میلیاردی سوار میشوند. دیدی به وجود آمد که اداره کشور در دست ثروتمندان باشد و آنها نور چشمی مملکت شدند.
نجفقلی حبیبی ادامه داد: ما از نظر ثروت جزو کشورهای ثروتمند جهان هستیم و از نظر علمی و تکنولوژی در این سالها پیشرفت زیادی داشتیم. در صنایع نظامی، داروسازی و پزشکی و… انصافاً پیشرفتهای خوبی داشته ایم. ما از این نظر در منطقه جزو کشورهای پیشرفته محسوب میشویم. ولی این موارد با هم نمیخوانند. ما امروز توانایی تولید اقلام بسیاری را در کشور داریم، ولی سرمایه گذاری فاسد به دلیل وجود رانت و واردات بی رویه اجازه نمیدهد تولید در کشور پا بگیرد. این فساد در شأن انقلاب اسلامی و در شأن اسلام نیست. اسلام انسانها را به پاکی دعوت میکند و این مشکلات در شأن نظامی نیست که داعیه اسلامی بودن دارد. باید نظام همت کند و افراد فاسد را از خود بِراند؛ حال این افراد هر کسی میخواهند باشند.
وی با اشاره با اینکه کار مسئولان امروز بسیار سخت است. روشهای اقتصادی برای اداره کشور به تغییر نیاز دارد، بیان کرد: من عقیده دارم دولت باید اقتصاد تعاونی را جدی بگیرد. به این طریق راحتتر و دلسوزانهتر میتوان کشور را اداره کرد. با همه مشکلات و معضلاتی که در اقتصاد کشور داریم، زیباییهای انقلاب ما آنچنان بالاست که این جاذبه، فساد را پوشانده است. رأی مردم باید تقویت شود. آزادیهای اجتماعی و فرهنگی موجود ارزش زیادی دارد. حکومت توسط مردم انتخاب میشود. مردم رأی میدهند و حکومت و خبرگان رهبری را انتخاب میکنند. ما دیوان محاسبات را برای رسیدگی داریم. بازرسی کل کشور را در قانون اساسی داریم. تکلیف برنامه و بودجه نیز مشخص است؛ همه این دستگاهها باید بر امور کشور نظارت کنند. وقتی آنچه خرج میشود پول دولت و ملت است باید حساب و کتاب داشته باشد.
وی در پاسخ به اینکه صداقت دولتمردان امروز نسبت به دوران دفاع مقدس افول داشته یا روند صعودی را طی میکند و اعتماد مردم نسبت به دولت در چه سطحی است؟ گفت: عملکرد دولت باید در جهت عدالت اجتماعی باشد، هر بار دولتها به سمت عدالت اجتماعی رفتند مردم آنها را دوست داشتند. اگر دولت تورم را کنترل کند و آسایش مردم را مورد توجه قرار دهد محبوب مردم خواهد بود. مردم از دولت تبعیت میکنند. رفتار حاکمان بسیار مهم است. امیرالمؤمنین علی (ع) در نهج البلاغه میفرمایند: تو نمیتوانی حاکم این مردم باشی وقتی که شب بر سفره غذاهای رنگین مینشینی ما این روحیه را از دست دادیم. مسئولین ما خوب هستند، ولی روشهای حکومتی این فسادها را به وجود آورد؛ نکته دیگر اینکه کشور به شدت نیازمند افزایش دادن نظارت و مراقبت است.
وی در پاسخ به اینکه چرا دولتهایی که بر سر کار میآیند نوعی واگرایی نسبت به دولت قبلی دارند و چرا دولتها نمیتوانند تجربیات خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند؟ گفت: ما چیزی تحت عنوان برنامه داریم. برنامه اول و دوم و… امروز برنامه ششم را در جریان داریم. اصل این بود که تجربیات هر دولتی جمع شده و در تنظیم برنامه گنجانده شود. ما از این بابت مشکلی نداریم و میتوانیم از این تجربیات استفاده کنیم. این تجربهها از دو طریق منتقل میشود، یکی از طریق قوانین و برنامهها و دیگر از طریق افرادی که در دستگاه حاکمیت حضور دارند.
همه افراد حذف نمیشوند. ولی این نکته که چرا عمل نمیکنند خود جای بحث دارد. بحث دیگری وجود دارد که بحث کرامت انسانی است موضوع بستههای حمایتی توسط دولت مطرح میشود چرا باید انسانها را فقیر کرد بعد به آنها صدقه داد؟! باید حق مردم در حد قانون به آنها داده شود، اگر حقوق کارگران کم است، حقوق و دستمزد آنها را زیاد کنید. صدقه دادن اهانت به این مردم است، آنها گدا نیستند، حق آنها باید به آنها داده شود. کمک یعنی گداپروری و دولت از این راه به کرامت انسانی صدمه میزند. در اصل اول قانون اساسی ایران گفته شده است این نظام مبتنی است بر توحید نبوت و امامت و عدل و معاد و کرامت انسان. وقتی کسی عالم است کرامتی اضافی دارد و این کرامت نسبی است و بعدا بر تو اضافه شده است، ولی همه انسانها برابرند. باید کرامت ذاتی را برای همه به صورت یکسان در نظر گرفت.
وی در مورد آینده انقلاب اسلامی، گفت: من همچنان به آینده انقلاب خوشبینم. در مجموع کشور ما ایران از جهات زیادی پیشرفته است. بخش اعظم مردم کشور باسواد هستند، بی سوادی بدبختی بزرگی است. ما در دانشگاهها و حوزههای علمی پیشرفت زیادی داشتیم. مردم هنوز هم پزشکان بی سواد هندی را به یاد دارند. امروز پزشکان درجه یک ما با پزشکان دنیا برابری میکنند. علم وارد عرصه زندگی مردم شده و من بسیار امیدوارم. اگر در حوزه عدالت اجتماعی فعالتر شویم و حکومت اسلامی حاکمیت اسلام را پیاده کند، مشکلی نخواهیم داشت. اگر فقط رشوه و پارتی بازی را به طور کامل ممنوع کنیم چه تحولی صورت میگیرد. هر اندازه که بیشتر در استفاده از این ثروتهای علمی تلاش کنیم انقلاب بیشتر روی پای خود خواهد ایستاد.